Wykład z Historii literatury leockiej
Motyw lwa w literaturze Początku
Szanowni Państwo,
Zapraszam do wysłuchania kolejnego wykładu z cyklu spotkań z historią literatury Leocji.
W poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie o dziewięciu epokach, w ramach których możemy umiejscowić dzieła literackie Leocji. Mówiąc o epokach literackich wspominaliśmy również o etapach ewolucji języka i tutaj należy wspomnieć, że granice epok literackich nie są do końca zbieżne z granicami etapów ewolucji języka. Wynika to przede wszystkim z faktu, że w odniesieniu do epok literackich łatwiej te granice wyznaczyć i wskazać dzieła przełomowe, natomiast w przypadku języka zjawiska graniczne są dyskusyjne tak jak dyskusyjne są terminy występowania tych zjawisk. Dzieło przełomowe pojawia się w konkretnym czasie i miejscu, natomiast zjawiska językowe występują w różnych miejscach i w nieodległym, ale jednak różnym czasie.
Dziś przyjrzymy się motywowi lwa w literaturze Początku, czyli pierwszej epoki literackiej, datowanej na lata 1382 - 1483. Przypomnijmy, że początek historii wysypy to w zasadzie początek piśmiennictwa, ale nie mamy tutaj na myśli przybycia na wyspę pierwszych osadników. Wcześniej badacze postulowali rok 1391 jako umowny początek tej epoki. Przypomnijmy, że jest to chwila przybycia do Leocji pierwszych stałych osadników i założenia miasta Brzeg. Analiza utworów bialeńskich wykazała, że motyw lwiej wyspy pojawia się już w 1382 roku. Bialeńscy żeglarze wspominają o Leocji w dziennikach pokładowych i nanoszą jej kształt na mapę szlaków handlowych. Dlatego też termin przyjmowany za początek piśmiennictwa leockiego uwzględnia pierwsze obce wspomnienia o Leocji.
Literatura Początku to literatura natchnienia bialeńskiego. Inspiracji do tworzenia utworów o Leocji dostarczają pieśni bialeńskie, w tym Pieśń o śpiącym lwie czy Legendaria zamorskie, które przypisują wyspie Leocji nadprzyrodzone właściwości. Mamy anonimowy epos Pylios Leotis z opismai starożytnych, nieustraszonych wojowników. Utwór powstał prawdopodobnie w Bialenii i był odpowiedzią na pytania o odkrytą wyspę, jest to również pierwszy utwór poświęcony w całości Leocji.
Najważniejszym utworem epoki jest jednak Via Leonis, tłumaczona jako Droga Lwa z 1400 roku, która jest pierwszym dziełem o Leocji i powstałym w Leocji. Autorstwo przypisywane jest samemu Janowi z Unisławowa i choć jest to z dzisiejszej perspektywy dyskusyjne to nie można z całą pewnością stwierdzić, że niemożliwe. Utwór opowiada legendę o mitycznym lwie, odważnym, ciekawym świata i uciekającym przed zniewoleniem, kroczącym dumnie po globie. W miejscu dzisiejszej Leocji odnalazł spokój i pozostał tutaj na zawsze, zapadł w sen a bogowie zamienili go w wyspę, aby nie musiał już przemierzać świata w poszukiwaniu swojego miejsca. Mamy tutaj z jednej strony motywy mityczne, czyli zachowane wspomnienie o kończącym się w realności antyku, a z drugiej strony mamy motyw lwa, który w literaturze Leocji jest przewodni i symbolizuje daleką drogę, poszukiwanie swojego miejsca, ratowanie siebie, zawsze jednak jest synonimem odwagi i wierności przekonaniom.
Oczywiście w tym wykładzie nie wyczerpiemy tematu, bo utworów jest bardzo dużo. Literatura tej epoki to przecież i dzieła opisujące realia życia codziennego i dzieła dostarczające rozrywki. Z jednej strony utwory nieleockie, które o Leocji wspominają, a z drugiej utwory, które o powstaniu Leocji opowiadają. Chciałbym zwrócić uwagę, że lwi motyw jest dla naszej literatury niezwykły. Był odpowiedzią nowej społeczności na potrzebę umocnienia więzi grupowych, stanowił objaśnienie wyboru nowego miejsca do życia, budowania tej społeczności pomimo przeciwności losu.
Motyw ten przewija się przez wszystkie dziewięć epok literatury Leocji, dlatego mówienie o literaturze leockiej ma sens jeśli pamiętamy o leockim lwie. Dumnym lwie odkrywcy z literatury Początku, złotym lwie w renesansie brzeskim czy też lwie uciszonym w epoce Czasów Pożogi. Może ta istotność lwa, potwierdzona literaturą, wyjaśnia dlaczego nam Leotom właśnie to zwierzę jest tak bliskie i dlaczego jest dla nas tak bardzo symboliczne.
Zapraszam do dyskusji, zapraszam także na kolejny wykład.
Dziękuję za uwagę.
Zapraszam do wysłuchania kolejnego wykładu z cyklu spotkań z historią literatury Leocji.
W poprzednim wykładzie powiedzieliśmy sobie o dziewięciu epokach, w ramach których możemy umiejscowić dzieła literackie Leocji. Mówiąc o epokach literackich wspominaliśmy również o etapach ewolucji języka i tutaj należy wspomnieć, że granice epok literackich nie są do końca zbieżne z granicami etapów ewolucji języka. Wynika to przede wszystkim z faktu, że w odniesieniu do epok literackich łatwiej te granice wyznaczyć i wskazać dzieła przełomowe, natomiast w przypadku języka zjawiska graniczne są dyskusyjne tak jak dyskusyjne są terminy występowania tych zjawisk. Dzieło przełomowe pojawia się w konkretnym czasie i miejscu, natomiast zjawiska językowe występują w różnych miejscach i w nieodległym, ale jednak różnym czasie.
Literatura Początku to literatura natchnienia bialeńskiego. Inspiracji do tworzenia utworów o Leocji dostarczają pieśni bialeńskie, w tym Pieśń o śpiącym lwie czy Legendaria zamorskie, które przypisują wyspie Leocji nadprzyrodzone właściwości. Mamy anonimowy epos Pylios Leotis z opismai starożytnych, nieustraszonych wojowników. Utwór powstał prawdopodobnie w Bialenii i był odpowiedzią na pytania o odkrytą wyspę, jest to również pierwszy utwór poświęcony w całości Leocji.
Najważniejszym utworem epoki jest jednak Via Leonis, tłumaczona jako Droga Lwa z 1400 roku, która jest pierwszym dziełem o Leocji i powstałym w Leocji. Autorstwo przypisywane jest samemu Janowi z Unisławowa i choć jest to z dzisiejszej perspektywy dyskusyjne to nie można z całą pewnością stwierdzić, że niemożliwe. Utwór opowiada legendę o mitycznym lwie, odważnym, ciekawym świata i uciekającym przed zniewoleniem, kroczącym dumnie po globie. W miejscu dzisiejszej Leocji odnalazł spokój i pozostał tutaj na zawsze, zapadł w sen a bogowie zamienili go w wyspę, aby nie musiał już przemierzać świata w poszukiwaniu swojego miejsca. Mamy tutaj z jednej strony motywy mityczne, czyli zachowane wspomnienie o kończącym się w realności antyku, a z drugiej strony mamy motyw lwa, który w literaturze Leocji jest przewodni i symbolizuje daleką drogę, poszukiwanie swojego miejsca, ratowanie siebie, zawsze jednak jest synonimem odwagi i wierności przekonaniom.
Oczywiście w tym wykładzie nie wyczerpiemy tematu, bo utworów jest bardzo dużo. Literatura tej epoki to przecież i dzieła opisujące realia życia codziennego i dzieła dostarczające rozrywki. Z jednej strony utwory nieleockie, które o Leocji wspominają, a z drugiej utwory, które o powstaniu Leocji opowiadają. Chciałbym zwrócić uwagę, że lwi motyw jest dla naszej literatury niezwykły. Był odpowiedzią nowej społeczności na potrzebę umocnienia więzi grupowych, stanowił objaśnienie wyboru nowego miejsca do życia, budowania tej społeczności pomimo przeciwności losu.
Motyw ten przewija się przez wszystkie dziewięć epok literatury Leocji, dlatego mówienie o literaturze leockiej ma sens jeśli pamiętamy o leockim lwie. Dumnym lwie odkrywcy z literatury Początku, złotym lwie w renesansie brzeskim czy też lwie uciszonym w epoce Czasów Pożogi. Może ta istotność lwa, potwierdzona literaturą, wyjaśnia dlaczego nam Leotom właśnie to zwierzę jest tak bliskie i dlaczego jest dla nas tak bardzo symboliczne.
Zapraszam do dyskusji, zapraszam także na kolejny wykład.
Dziękuję za uwagę.
prof. Apolinary Montserrat
Przewodniczący
Leockiej Akademii Nauk
Przewodniczący
Leockiej Akademii Nauk
